Παιδί και οικογένεια
«Κατάγομαι από τα παιδικά μου χρόνια, όπως από μια χώρα»
Αndoine De Saint Exupery
Στα πρώτα 5 χρόνια της ζωής του παιδιού, με βάση μέσα από τις σχέσεις με τους γονείς του, καθορίζεται η θέση του για την υπόλοιπη ζωή του. Η σχέση με τη μητέρα είναι μοναδική, ασύγκριτη και αναντικατάστατη και καθίσταται για τα δύο φύλα το πρότυπο όλων των μετέπειτα συναισθηματικών σχέσεων. «Συνήθως η μητέρα πιο πολύ από το να αγαπά το παιδί, αγαπιέται στο παιδί» F. Nietzsche
Ο πατέρας εισάγεται στης σχέση μέσα από το λόγο της μητέρας. Είναι ο άνδρας που αυτή επιθυμεί και ο οποίος επιθυμεί και επέλεξε για σύντροφο του αυτή τη γυναίκα και για μητέρα των παιδιών του. Προς αυτόν θα στραφούν αργότερα οι πρωταρχικές ανάγκες του παιδιού για προστασία, εξάρτηση και αγάπη. Επιπλέον η λειτουργία του πατέρα είναι απαραίτητη για την ταύτιση φύλου του γιού του. Το μέλλον των παιδιών διαπλάθεται στο κρεβάτι των γονιών του. Έτσι η πρωταρχική δυάδα μητέρας – παιδιού, θα γίνει μια τριάδα και ως εκ τούτου η εγγύηση μιας καλής γονεϊκότητας είναι η ύπαρξη μιας επαρκώς καλής συζυγικότητας.
Το παιδί, με τη δυσκολία ή το σύμπτωμα του, εκφράζει κάποιες δυσκολίες που έχει η οικογένεια στη μεταξύ τους επικοινωνία. Η βασική λειτουργία ενός παιδοψυχίατρου είναι η έγκαιρη κατανόηση, η πρόληψη και η θεραπεία των δυσκολιών της οικογένειας και του παιδιού, διευκολύνοντας έτσι την ομαλή ψυχοκοινωνική εξέλιξη τους. Προσφέρει δηλαδή μια ολική φροντίδα για τη συναισθηματική ολοκλήρωση του παιδιού και του εφήβου, αντιμετωπίζοντας τους παράγοντες που την αναστέλλουν.
Γνωρίζουμε από διεθνείς μελέτες ότι 1 έως 2 παιδιά στα 10 εκφράζουν κάποιες δυσκολίες, όπως ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε Διαταραχές του λόγου, του ύπνου και του φαγητού, διάφορα σωματικά συμπτώματα ως σύμπτωμα της ψυχικής τους δυσφορίας, τριχοτιλλομανία, σχολικό άγχος, φοβίες, εμμονές, υπερκινητικότητα, δυσκολία συγκέντρωσης, ειδικές μαθησιακές ή αναπτυξιακές διαταραχές, και λοιπά.
Πολλές φορές επίσης, η σχολική αποτυχία είναι αποτέλεσμα πολλαπλών αιτιών όπως η μεγάλη πίεση για ακαδημαϊκή επιτυχία από τους γονείς και η παθητική αυτοκαταστροφική αντίδραση του παιδιού για να τους εκδικηθεί, που μπορεί να φτάσει έως την αντιδραστική παιδική κατάθλιψη.
Ο γονέας είναι το ώριμο εγώ του παιδιού και είναι προσφορά αγάπης και φροντίδας για το παιδί του, να ζητά τη βοήθεια του ειδικού επιστήμονα για τα παιδιά και την οικογένεια, όταν χρειάζεται.
Ψυχοδυναμική συμβουλευτική της οικογένειας
Κάθε παιδί έχει δικαίωμα να μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον που του παρέχει ασφάλεια και σταθερότητα και για να γίνει αυτό πρέπει να νιώθει ότι υπάρχει ένας μεγάλος, η ύπαρξη του οποίου εισάγει το νόμο και δίνει ασφάλεια.
Ο ρόλος των γονέων είναι να παρέχουν προστασία – ως εγγύηση της ζωής – μάθηση (μέσω του μεγαλώνω μαζί με έναν άλλον) και να δημιουργούν συνθήκες ανάπτυξης και αυτονομία για τα παιδιά τους. Τα όρια εδώ γίνονται προστασία και ένα μέσο ενδυνάμωσης της αυτονομίας των παιδιών, αλλά και των γονέων. Αντίθετα η άμεση ικανοποίηση όλων των επιθυμιών και η υπερπροστασία, ακυρώνουν την ικανότητα των παιδιών να αποκτήσουν δεξιότητες, που είναι η απαραίτητη διαδικασία για τη δόμηση της αυτοεκτίμησης και ης αυτονομίας.
Μέσα από την χωρίς όρια αγάπη για τα παιδιά μας, οφείλουμε να τα μεγαλώνουμε με όρια, αναστοχαζόμενοι, αποδεχόμενοι και διευρύνοντας ταυτόχρονα τα δικά μας όρια.
Όταν μοιραζόμαστε τους στοχασμούς και τις αμφιβολίες μας, μοιραζόμαστε και αυτά που μας καθιστούν ευάλωτους, παίρνουμε ένα ρίσκο. Αυτή όμως είναι η μόνη συνθήκη για την δημιουργία ενός αυθεντικού διαλόγου με τον άλλο, στην οικογένεια, ανάμεσα στα φύλα, στις κοινωνικές ομάδες και ακόμα πιο χαρακτηριστικά στις σχέσεις με τα παιδιά μας, ιδίως στην εφηβεία. Όπως μας τραγουδά ο μεγάλος τροβαδούρος μας Δ. Σαββόπουλος : « και τους ανήλικους παίρνουν στους ώμους, ενώ και αυτοί ψάχνουν τους δρόμους, φτωχοί και αστείοι μες την υπόγεια, πίστη – σε τι δε βρίσκω λόγια».
Ότι ξεχάσαμε δεν μας ξεχνά και είναι υποχρεωμένα να το κληρονομήσουν τα παιδιά μας. Από την άλλη, όπως λέει ο Woody Allen , «ποτέ δεν είναι αργά για να ζήσουμε ευτυχισμένα παιδικά χρόνια». Έχουμε μια δεύτερη ευκαιρία ταυτιζόμενοι με τα μικρά παιδιά μας να ζήσουμε μια διορθωτική εμπειρία – όπου εμείς είμαστε το παιδί μας, το οποίο τώρα κατανοείται και προστατεύεται καλύτερα από έναν πιο ευαισθητοποιημένο γονέα, τον εαυτό μας – ώστε να εξελιχθούμε μαζί στη ζωή, με πίστη στην γονιμότητα του κόσμου.
Το ιατρείο λειτουργεί ως υπεύθυνος ο
Καραμπέτσος Χάρης
Διδάκτωρ Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου
Ψυχίατρος -Ψυχοθεραπευτής Παιδιών – Εφήβων και Νέων Ενηλίκων
Επιστημονικός Διευθυντής Κέντρου Πρόληψης Εξαρτήσεων Παπάγου Χολαργού, Αγίας Παρασκευής “Αργώ”
Υπεύθυνος ιατρείου ψυχοδερματολογίας Νοσοκομείου Α. Συγγρός
Επιστημονικός συνεργάτης Medi Center